ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİ
ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİ
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, bakım borçlusunun, bakım alacaklısı ölene kadar ona bakma ve onu gözetme borcunu üstlendiği, bakım alacaklısının ise bakım edimine karşılık malvarlığının tamamını ya da bir kısım unsurlarını ona devretme veya bir miktar para verme borcunu üstlendiği sözleşme türüdür. Karşılıklı borç yükleyen bir sözleşmedir. Ölünceye kadar bakma sözleşmesi Türk Borçlar Kanununda düzenlenmiştir ve sözleşme borçlar hukuku niteliği ile miras hukuku niteliği olmak üzere 2ye ayrılır. Borçlar hukuku kapsamındaki ölünceye kadar bakma sözleşmeleri bakım isteyen tarafın edimini ölünce değil yaşamı sırasında yerine getirmesidir. Bakım isteyen taraf sözleşmeden doğan borcunu sağlığı sırasında yerine getirir. Sözleşmenin diğer tarafı ise kişinin ölünceye kadar bakımını sağlamakla yükümlü olur. Miras hukuku niteliğindeki ölünceye kadar bakma sözleşmelerinde ise bakım isteyen taraf sözleşmedeki borç edimini, ölüme bağlı tasarruf ile yerine getirir, kişinin sözleşmeden doğan borcunun sağlığı sırasında değil ölümünden sonra yerine getirildiği sözleşmelerdir. Hangi tür ölünceye kadar bakma sözleşmesi olursa olsun öngörülen resmi şekle uyulması sözleşmenin geçerliliği için zorunludur.
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, mirasçı atanmasını içermese bile, miras sözleşmesi şeklinde yapılmadıkça geçerli olmaz. Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin miras sözleşmesi için öngörülen şekil şartlarına uygun yapılması gerekmektedir. Miras sözleşmesinin geçerli olabilmesi için, resmi vasiyetname şeklinde düzenlemesi gerekmektedir. Resmi vasiyetname, ise resmi memur tarafından iki tanığın katılmasıyla düzenlenir. Türk Medeni Kanununda yapılan düzenlemeye göre ölünceye kadar bakma sözleşmesini sulh hakimi, noter veya kanunla kendisine yetki verilmiş diğer görevliler düzenleyebilir.
Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin bakım borçlusu gerçek kişi olabileceği gibi tüzel kişi de olabilir. Sözleşmenin bakım borçlusu olan tarafı bir bakım kurumu ise , bu kurumun devletçe tanınması ve kurumun yetkili makamlarca belirlenecek koşullarına uygun olarak oluşturulması halinde sözleşmenin sadece yazılı olarak yapılması geçerli olması için yeterlidir. Bir bakım kurumu tarafından kişinin bakımı sağlanacak ise o halde bakım kurumunun yetkili kişileri tarafından belirlenecek koşullara göre hazırlanan sözleşmenin adi yazılı şekilde olması sözleşmenin geçerliliği bakımından yeterlidir, resmi şekil şartı aranmaz.
Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin farklı birkaç ihtimal dahilinde iptali istenebilir.Tarafların edimleri arasında önemli ölçüde oransızlık bulunur ve fazla alan taraf kendisine bağışta bulunulma amacı güdüldüğünü ispat edemezse diğer taraf, altı ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, sözleşmeyi her zaman feshedebilir. Sözleşmeden doğan borçlara aykırı davranılması sebebiyle sözleşmenin devamı çekilmez hâle gelir veya başkaca önemli sebepler sözleşmenin devamını imkânsız hâle getirir ya da aşırı ölçüde güçleştirirse, taraflardan her biri sözleşmeyi önel vermeksizin feshedebilir. Sözleşme bu sebeplerden birine dayanılarak feshedildiği takdirde kusurlu taraf, aldığı şeyi geri verir ve kusursuz tarafa, bu yüzden uğradığı zarara karşılık uygun bir tazminat ödemekle yükümlü olur. Bakım borçlusu ölürse bakım alacaklısı, bir yıl içinde sözleşmenin feshini isteyebilir. Bir diğer sözleşmenin iptali durumu ise bakım alacaklısının mal kaçırmak amacıyla hareket etmesi halidir. Bu durumda hakları zedelenen kişilerce bu sözleşmenin iptal edilmesi istenilebilir. Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin gerçekten kötü niyetle mal kaçırma amacıyla yapıldığını mahkeme huzurunda ispatlamak gerekir. Ölünceye kadar bakma sözleşmesini iptali için açılan davada iddialar ispatlandığı takdirde sözleşme iptal edilir. Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin iptal edilmesini isteyen kişi veya kişilerin bu davayı Asliye Hukuk Mahkemesinde açması gerekir.
Av.Gülseba AKTAŞ
