İZALE-İ ŞUYU (ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ) DAVALARI

İZALE-İ ŞUYU (ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ) DAVALARI

İzale-i şuyu veya ortaklığın giderilmesi olarak adlandırılan davalar , paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz malda ortaklar arasındaki mevcut paydaşlığa son vererek kişisel mülkiyete geçişi sağlayan davalardır. Çift taraflı davadır ve dava sonucunda verilen karardan her iki tarafta faydalanır.

Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir. Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır. Paydaşlar eşya üzerinde payları kadar yetki ve yükümlülüğe sahip olurlar. Elbirliği mülkiyetinde ise ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır. Kanunda veya sözleşmede aksine bir hüküm bulunmadıkça, gerek yönetim, gerek tasarruf işlemleri için ortakların oybirliğiyle karar vermeleri gerekir. Elbirliği mülkiyetine en tipik örnek miras ortaklığıdır. Mirasçılar murisin malvarlığı üzerinde ancak birlikte tasarruf ederek karar alabilirler.

Ortaklığın giderilmesi davalarında amaç paydaşlar arasında çıkan anlaşmazlık ve uyuşmazlıklarım mahkeme kanalı ile çözülmesini sağlamaktır. Söz konusu davada yetkili mahkeme taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesidir ve görevli mahkeme de sulh hukuk mahkemesidir. Dava menkul veya gayrimenkule ortak olan tüm pay sahiplerine karşı açılır. Paydaşların tümünün davada yer alması gerekir. Paydaşlardan birinin vefatı halinde ise mirasçılık belgesindeki mirasçılar davaya dahil edilmelidir aksi taktirde davanın karara çıkması mümkün olmayacaktır.

Taraflar davaya konu olan malın nasıl paylaşılacağı konusunda aralarında anlaşmış ise bunu mahkemeye sunduklarında hakim bu anlaşma doğrultusunda ortaklığın giderilmesine karar verebilir ancak taraflar malın paylaşımı konusunda anlaşamamış ise ortaklık ya aynen taksim yoluyla ya da satış yoluyla sona erdirilecektir.

Türk Medeni Kanunu m.699/2 de ‘’ Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir’’ demektedir. Bu dava türünde malın aynen bölünerek paylaştırılabilmesi için taşınmazın niteliği ,pay ve paydaş sayısı vb gibi konuların araştırılması gerekir. Aynen taksim halinde taşınmazın değerinde önemli ölçüde azalma olacaksa aynen taksime karar verilmez. Aynen taksim yolu ile taşınmazın paylaştırılması mümkün değil ise taşınmazdaki ortaklığın satış yolu ile giderilmesine karar verilir. Taşınmaz malın satışı, mahkeme vasıtasıyla değil satış memurluğu veya icra dairesi marifetiyle yapılır. Satış açık arttırma yoluyla yapılmalıdır. Ancak tüm paydaşlar bir araya gelerek satışın ortaklar arasında yapılması hususunda oybirliğiyle anlaştıkları takdirde satış yalnızca ortaklar arasında yapılır.

Taşınır ve taşınmaz tüm mallardaki ortaklığın giderilmesinin aynen taksim veya satış yoluyla gerçekleştirilmesine ilişkin verilen mahkeme kararları, kesinleşmelerinden itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresinde yerine getirilmelidirler.