BOŞANMA DAVALARINDA TALEP EDİLEBİLEN NAFAKA TÜRLERİ
Türk Dil Kurumu Sözlüğünde nafakanın tanımı ‘’geçinmek için gerekli olan şeylerin bütünü’’ olarak yapılmıştır. Hukukumuzda sadece eşe ve çocuklara yönelik değil yoksulluk yaşayacak olan altsoy ve üstsoya da nafaka ödenmesini gerektiren durumlar Medeni Kanun’umuzda düzenlenmiştir Boşanma davalarında talep edilebilen üç çeşit nafaka mevcuttur. Bunlardan ilki tedbir nafakasıdır. Bu nafaka boşanma davasının açılmasıyla birlikte talep edilebileceği gibi boşanma davasından bağımsız olarak ortak yaşama ara verilmesi sebebiyle de talep edilebilen nafaka türlerindendir. Medeni Kanun’un 169. Maddesinde ‘’ Boşanma veya ayrılık davası açılınca hakim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.’’ şeklinde yer alan düzenlemeye göre bu kapsamda geçici tedbir nafakasına hükmedilebilmektedir. Kanun koyucu eşitlik gözetmiş cinsiyete göre ayrım yapmamıştır. Bu sebeple tedbir nafakası boşanma davası süresince davayı kimin açtığına ve tarafların kusur oranlarına bakılmaksızın mali gücü düşük olan tarafa hükmedilir. Tedbir nafakası taleple bağlı değildir hakim gerekli görürse re’sen tedbir nafakasına hükmedebilir. Tedbir nafakası boşanma davasının açılış tarihinden itibaren işlemeye başlar ,davanın kesinleşme tarihi ile sona erer.
Bir diğer nafaka türü ise yoksulluk nafakasıdır. Yoksulluk nafakası evliliğin boşanma kararı ile bitmesi nedeniyle yoksulluğa düşecek eş lehine, diğer eş aleyhine hükmedilen nafakadır. Yoksulluk nafakasına hükmedilmesi için en başta taraflardan birinin talepte bulunması gerekir. Mahkeme talep olmadan kendiliğinden nafakaya hükmedemez. Yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için talepte bulunan tarafın ağır kusurlu olmaması , yoksulluğa düşecek olması ve nedensellik bağının bulunması gerekir. Yoksulluk nafakası boşanma davasında verilen hükmün kesinleşmesinden sonra geçerli olacaktır. Yoksulluk nafakası boşanma davasında talep edilebildiği gibi evliliği boşanma ile sona erdiren mahkeme kararının kesinleşmesinden sonraki bir yıl içinde de açılabilir.
Talep edilebilecek son nafaka türü ise iştirak nafakasıdır. Türk Medeni Kanunu’na göre eşler çocukların bakımını eğitimini ve diğer maddi ve manevi tüm ihtiyaçlarını birlikte karşılamakla yükümlüdürler. İştirak nafakası da bu kapsamda velayet hakkında sahip olmayan anne ya da babanın çocuğun giderlerine katkı sağladığı nafaka türüdür. Bu nafaka türünde eşlerin kusur durumunun hiçbir önemi yoktur. Bu nafaka türündeki amaç ergin olmayan çocuğun yetiştirilmesi, sağlık barınma, eğitim vs. giderlerine velayet kendisine verilmeyen eşin mali gücü oranında katılmasını sağlamaktır. İştirak nafakası , velayet hakkındaki kararın kesinleşmesinden itibaren başlar ve kural olarak çocuk ergin oluncaya kadar devam eder. Ancak Türk Medeni Kanun M.182/2 deki düzenlemeye göre çocuk ergin olmasına rağmen eğitim hayatına devam ediyorsa eğitim hayatı sonuna kadar iştirak nafakası ödenmeye devam edilir.
Son olarak belirtmek isterim ki kanun koyucu nafakaya hükmedilirken kadın erkek ayrımı yapmamış , tarafların kusurları ve ekonomik güçlerinin dikkate alınması gerektiğini belirtmiştir. Her ne kadar uygulamada kadının ekonomik gücünün düşüklüğü sebebiyle kadınlar daha fazla nafaka alan taraf olsa da erkeklerin de nafaka talep etmesine engel bir durum bulunmamaktadır ve erkekler lehine de nafakaya hükmedilebilmektedir.