RÖPORTAJ : AVUKAT – ARABULUCU GÖKMEN AKTAŞ
Adana’nın tanınmış ve başarılı avukatlarından Avukat, Arabulucu Gökmen Aktaş ile son dönemin çok konuşulan konularından biri olan arabuluculuğu konuştuk.
ARABULUCULUK YOLUYLA DAVALAR BİRKAÇ GÜN İÇİNDE TAMAMLANABİLİR.
–ARABULUCULUK NE DEMEKTİR?
Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu 2. maddesi bendinde Arabuluculuk, “Sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması halinde çözüm önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyari olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemidir.” olarak tanımlanmıştır.
-TÜM DAVALAR ARABULUCULUK KAPSAMINDA MIDIR?
Arabuluculuk, “zorunlu arabuluculuk” ve “ihtiyari arabuluculuk” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır:
· Zorunlu Arabuluculuk: Bazı uyuşmazlıklar için mahkemeye dava açmadan önce arabulucuya gitme zorunluluğu vardır. Zorunlu arabuluculuk, bu uyuşmazlıklar açısından dava şartıdır. Yani, arabulucuya gitmeden açılan dava, dava şartı yokluğu nedeniyle reddedilir. Ticari davalar ve iş davalarına konu olan bazı talepler (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti, maaşlar vb.) zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır.
· İhtiyari Arabuluculuk: İhtiyari arabuluculuk, tarafların bir arabulucuya gitme zorunluluğu olmadığı halde uyuşmazlığın çözümü için dava açmadan önce arabulucuya başvurmayı tercih etmesidir. Taraflar üzerinde tasarruf edebilecekleri her türlü özel hukuk uyuşmazlığıyla ilgili ihtiyari arabuluculuk yoluna başvurabilir.
-ARABULUCULUK PAHALI BİR YÖNTEM MİDİR?
Arabuluculuk sürecinde taraflar, dava sürecinden farklı olarak herhangi bir harç yatırmak zorunda olmadıkları gibi, tebligat, bilirkişi, tanık ve keşif gibi yargılama giderlerine de katlanmak zorunda değillerdir. Sadece, faaliyetin süresine ve niteliğine göre arabulucuya, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesine uyarınca ücret ve masraf ödenir. Taraflar eğer avukatları ile bu sürece katılacaklarsa, aralarındaki anlaşma uyarınca avukatlarına da ücret ödeyebileceklerdir. Bu manada arabuluculuk genel davalara göre oldukça ucuz ve hızlı bir çözüm yöntemidir.
-ARABULUCULUK SÜRECİNDEKİ ÜCRET VE MASRAFLARI KİM KARŞILAYACAK?
Uyuşmazlık durumunda zorunlu olarak arabulucuya başvurulması uygulaması kapsamında arabulucuya ödenecek ilk 2 saatlik ücret Adalet Bakanlığı tarafından karşılanacak. Bununla birlikte, Tebliğ uyarınca özel hukuk uyuşmazlıklarının arabuluculuk yoluyla çözümlenmesinde, arabulucu ile uyuşmazlığın tarafları arasında geçerli bir ücret sözleşmesi yapılmamış olan veya ücret miktarı konusunda arabulucu ile taraflar arasında ihtilaf bulunan durumlarda ise Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği ve bu tarife hükümleri uygulanacak. Arabulucunun anlaşma oranına göre %6 ücreti bulunmaktadır. Bu ücretin %3’ü başvuran, diğer %3’ü karşı tarafça ödenir. Ancak taraflar anlaşmayla %6’nın tamamının bir tarafça ödenmesine de karar verebilirler. İşçi-işveren uyuşmazlıklarında genelde bu ücreti işveren taraf ödemektedir.
-ARABULUCULUK YOLUYLA ANLAŞTIĞIMDA AVANTAJIM NEDİR?
· Aylar, hatta yıllarca süren dava yoluna göre daha hızlıdır ve birkaç gün ya da birkaç hafta içinde tamamlanır. Uyuşmazlıkları kısa sürede çözerek tarafların gündelik yaşamlarına dönmelerini sağlar.
· Yargı yoluna göre daha ekonomik ve düşük maliyetlidir.
· Uyuşmazlıklar daha az masrafla ve daha hızlı bir şekilde çözüme kavuşturulur
· Taraflar, uyuşmazlık çözüm sürecine doğrudan doğruya katılırlar ve özellikle sonucun elde edilmesinde egemendir.
· Uyuşmazlık çözüm sürecinde gizlilik ilkesi geçerli olduğu için, taraflar incinmeden ve aralarındaki ilişkiler zarar görmeden gelecekte ilişkilerine devam edebilirler.
· Tarafların haklılığından ziyade aralarındaki menfaatler dengesinin tekrar kurulması gözetilir; bir başka ifadeyle, geçmişi değil geleceği gözeten bir anlayış arabuluculuğa hakimdir.
· Arabuluculuk, taraflara mahkemede elde edilemeyecek fırsatlar sunar; iletişim sorunlarının giderilerek, problemlerin konuşulması ve üzerinde anlaşılabilecek alanların ortaya çıkarılması için olanak sağlar.
· Arabuluculukta süreç tarafların istekleri doğrultusunda ilerler.
· Arabuluculukta sonucun içeriği taraflarca belirlenir.
· Arabuluculukta ortak menfaat göz önüne alınır. (Yargılamada iyi ve kötü, haklı ve haksız aranır.)
· Arabuluculukta gizlilik, mahkemede aleniyet esastır.
-ARABULUCUYA NE ZAMAN GİDEBİLİRİM?
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile 01.01.2018 tarihi ile arabulucuya başvuru zorunluluğu getirilmiştir. İşçi ile işveren aralarındaki iş uyuşmazlıklarından kaynaklanan konularda, dava açmadan önce arabulucuya başvuru yapmaları gerekmektedir, Arabulucuya başvurmak bir dava şartıdır, Yani başvurmadan dava açarsanız davanız usulden reddedilir. Aynı şekilde Türk Ticaret Kanununa tabi her türlü alacak davası için de (ticari davalar) dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunludur.
-ARABULUCUYU NASIL SEÇECEĞİM?
Taraflar arabulucuyu, Arabuluculuk Daire Başkanlığının resmi web adresi olan www.adb.adalet.gov.tr adresinde yer alan güncel arabulucular listesinden seçebilirler. Bunun yanında her ilçedeki Adliyede bulunan Arabuluculuk Merkezine yazılı başvuru yaparak sistem üzerinden atanacak arabulucu ile sorunlarını çözebilirler.
-ARABULUCULUK SÜRECİ SONUNDA VARDIĞIM ANLAŞMA BENİM İÇİN BAĞLAYICI MIDIR?
İMK’nin 24 üncü maddesiyle HUAK’ın 18 inci maddesine “Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması hâlinde, üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz” şeklindeki beşinci fıkra eklenerek, arabuluculuk faaliyeti sonunda ulaşılan anlaşma belgesinin taraflar için bağlayıcı olmasının yanı sıra dava açma yasağı teşkil etmesi etkisini doğuran bir düzenlemeye yer verilmiştir. Anılan
düzenlemeden şu iki önemli sonucun çıktığını söylemek mümkündür:
1. Artık arabuluculuk sonucunda ulaşılan anlaşma taraflar için bağlayıcıdır.
2. Taraflar arabuluculuk sonucunda üzerinde anlaşmaya vardığı “uyuşmazlıkları” daha sonra mahkemeye taşıyamayacaktır.
-KARŞI TARAF GÖRÜŞMELERE GELMEZSE NE OLUR?
Toplantıya katılmamanın ciddi sonuçları vardır. İlk toplantıya katılmayan taraf daha sonra açılacak davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmez. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerine bırakılır. Bu bakımdan ilk toplantıya katılmak her iki taraf için de çok önemlidir.
